Άτακτη επαναφορά ή πολύριζη παρουσία;

ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΨΑΡΕΛΛΗ

Κέρδιζα ήδη τη ζωή μου ως συνεργάτιδα της ΕΡΤ, το 1978.

Μα για τη Μυροβόλο, ήμουν χωρίς συζήτηση, μια φοιτήτρια που ενοχλούσε με τις θέσεις, τη στάση και τη δραστηριότητά της στον φοιτητικό σύλλογο.

Για τον τότε δήμαρχο, και για μένα εσαεί από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες Στέφανο Τσουρή, εμείς οι εκπρόσωποι των φοιτητών, ήμασταν νομίζω, η παρέα που του θύμιζε τα χρόνια του στους Λαμπράκηδες, όταν γίνονταν κατά το πλείστον ανιδιοτελής παραγωγή πολιτικής.

Κι εκείνη τη μέρα, κεκλεισμένων των θυρών, συζητούσαμε χαλαρά στο γραφείο του στο δημαρχείο ό,τι δεν θα συζητούσαμε ανενόχλητοι σε κάποιο καφενείο.

Ο Γιάννης, μπήκε κυνηγημένος. Τράβαγε κάποιες φωτογραφίες και η επιμονή του ενόχλησε.

Και ξαφνικά πανικός, παντού.

Το υπηρεσιακό περίστροφο του αστυνομικού διευθυντή Παναγιώτη Χονδρού είχε προταθεί και απειλούσε να καθαρίσει τους ‘ταραξίες αναρχικούς και κομμούνια’, ‘τρομοκράτες’ κατ΄ ευφημισμό θα μας έλεγαν σήμερα, που κατέλυαν την τάξη και την ηρεμία της πρωτευούσης, έχοντας ‘καταλάβει’ και το Δημαρχείο. Πανικός αλλά και άσκεφτη διαθεσιμότητα όλων για την προστασία του ενός από το όπλο. Και μετά στη δίκη κατηγορούμενοι για αντίσταση κατά της αρχής και διατάραξη της πολιτικής ισορροπίας με πρόθεση την ανατροπή και τη σύγχυση.

Ακόμη και τώρα, 36 χρόνια μετά, νομίζω πως κανένας από μας –τον Γιάννη Στεβή, τον Μαθιό Λεοντή, τον Γιώργο Φιλιππάκη και την υπογράφουσα Ειρήνη Ψαρέλλη- έχει καταλάβει τι ακριβώς συνέβη. Απλά, το φέρουμε στο βιογραφικό μας, μαζί με την αθώωσή μας, για να εκτιμάται ως η σημαντικότερη πολιτική δίκη μετά τη μεταπολίτευση στη Χίο, από τον τοπικό δικηγορικό σύλλογο.

Θα έλεγα τώρα ότι ήταν, για την εποχή που έγινε, τολμηρή δίκη από πλευράς καταθέσεων και αποφάσεων, από πλευράς συμπεριφοράς, στάσης και διαφοροποίησης θέσεων δημόσια, ανάμεσα σε αξιωματικούς της Αστυνομίας και βεβαίως και ανάμεσα στους δικαστικούς της εποχής. Δίκη που διατάραξε το κατεστημένο της Χίου, αφού θεωρήθηκε ως η μεγάλη αποτυχία των εντός και εκτός δικαστηρίου εκπροσώπων της δεσπόζουσας και σκληρής τότε Δεξιάς, αλλά και δίκη που κέρδισε σε μας τους τέσσερις την αλληλέγγυα διαχείριση του φόβου – προσωπικού και πολιτικού – διαχρονικές φιλίες μεταξύ μας και σε κάποιους, όπως η υπογράφουσα, με τους συνηγόρους τους. Δίκη που άλλαξε την οπτική των οικογενειών μας προς ανθρώπους της αριστεράς, όπως ήταν ο Φώτης Κουβέλης, που μας υπερασπίστηκαν, αλλά και την αριστερά την ίδια ως τρόπο ζωής.

Ήταν μια δίκη που έσπασε τον φόβο

Δεν ξέρω πόσοι το θυμούνται ή τι θυμούνται απ΄ όλα αυτά. Μετά λόγου γνώσεως μπορώ να πω, ότι οι τότε πολιτικά και κοινωνικά ακραία παραβατικές συμπεριφορές είναι και σήμερα όχι μόνο παρούσες αλλά και πολλαπλάσιες, βαθιά ριζωμένες στην επαναπαυμένη κοινωνία της πάσης φύσεως ιδιοτέλειας.

Δεν μου αρέσει η πατρώα κοινωνία μας να ζει σήμερα την ιστορία από μνημόσυνα, όταν γνωρίζουμε ότι δεν επιμελείται κοινωνικά και πολιτικά της διαχείρισης φόβων που μπερδεύουν την αξιοπρέπεια με την άναρχη άνεση, κάνοντας κυρίαρχα τα μικρά και ανάξια πράγματα που πνίγουν τη βούληση, την παρρησία, πνίγουν τελικά την ελευθερία.

Με προσβάλει. Για μένα η ευκαιρία της υπόμνησης βρίσκεται αλλού. Στο να υπάρξουμε πραγματικά ως αλληλέγγυοι με αυτούς που πάντα υπήρξαν αλληλέγγυοι στις αξίες. Για να μπορέσουμε ίσως να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ενός μετώπου υπεράσπισης της κοινωνίας, που θα φέρνει κοντά ανθρώπους από διαφορετικούς χώρους, με στόχο να αποκαταστήσει το νόημα των λέξεων, τη δημιουργική επικοινωνία, τις συντεταγμένες της ιδιότητας του πολίτη σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Αντί για μνημόσυνα, ας μιλήσουμε για την απενεργοποίηση από την ίδια την κοινωνία συμπεριφορών τύπου Χονδρού, που δεσπόζουν προκλητικά και χωρίς ανάλυση στην αποσαρθρωμένη πολιτική μας ζωή σήμερα. Γιατί ο κάθε Χονδρός, μιμητής αντίστοιχων τσαμπουκάδων, είναι σήμερα συμμαθητής/συμφοιτητής των παιδιών μας, αποφασίζει και διατάζει στις αυλές των σχολείων, τραμπουκίζει στη Βουλή και βεβηλώνει αξίες και σύμβολα με την ανοχή όλων. Συνεχίζει να προκαλεί και να φοβίζει γιατί δεν τον σταματήσαμε. Προκαλεί, απειλεί και σκοτώνει γιατί ακουμπά στην ευθιξία μας σε παραμέτρους του νόμου που διαμορφώσαμε για να προστατευθούμε από ανίερες εμπλοκές και αδιαφορήσαμε για την προσθετική δυναμική της, που δεν θωρακίσαμε με την παραγωγή πολιτικής σκέψης, αλλά αρχιτεκτονίσαμε και διαχειριζόμαστε ως χάος σε μια εμφυλιο-πολεμική εκτόνωση. Η ευθύνη δεν βαρύνει τους άλλους, είναι πάντα ατομική, η συνολική ανάγνωση της δίνει αναφορές σε ομαδικές αναλύσεις. Θάλεγα, ‘ Μην πιέζεις πολύ την αλήθεια, δάσκαλε, άκουγε όταν μιλάς. Κι άσε να δουν κι οι μαθητές πως έχεις δίκιο’.

Ας μιλήσουμε, λοιπόν, την αλήθεια για να εμπλακούμε ξανά και να αποτρέψουμε ενεργά την επαναφορά και εγκαθίδρυση της νοοτροπίας Χονδρού όχι μόνο με τοπική αναφορά αλλά παντού.

Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε ότι η αλήθεια σκοτώνει και ενοχοποιεί. Αλλά οι απώλειες που αριθμεί γίνονται λυτρωτικές όταν το συνειδητοποιούμε.

Η κα Ειρήνη Ψαρέλλη είναι δημοσιογράφος και σκηνοθέτης