Έντονο προβληματισμό για τις εξορύξεις αντιμονίου στην Βόρεια Χίο εκφράζει ο Δικηγορικός Σύλλογος Χίου, επισημαίνει τις επιπτώσεις στην υγεία, στις παραγωγικές δραστηριότητες και στο περιβάλλον από την εξορυκτική δραστηριότητα, πλην – όμως – και εν τέλει δεν τις απορρίπτει ρητώς και κατηγορηματικώς, όπως έχουν πράξει η πλειονότητα των πολιτών της Χίου και οι φορείς του.
Τάσσεται εν κατακλείδι – ακροβατώντας μέσα στο πολυδαίδαλο νομοθετικό πλαίσιο – θετικά σε ένα τέτοιο εγχείρημα, αν και εφόσον η έρευνα γίνει από τις… καλές κρατικές υπηρεσίες και φορείς, η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα επίσης… καλά πανεπιστημιακά ιδρύματα, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, αναφέροντας χαρακτηριστικά τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή την πρόθυμη και επισπεύδουσα την όλη διαδικασία δημοτική αρχή Χίου.
Δηλώνει, τέλος, ότι θα είναι παρών «σε μια πληρέστερη διαβούλευση για ένα τόσο μείζονος σημασίας θέμα, δηλώνουμε την ενεργό συμμετοχή μας στον διάλογο με την παράθεση θέσεων και επιχειρημάτων», αν και βέβαια απουσίαζε παντελώς και από την δημόσια διαβούλευση και από τον δημόσιο διάλογο εδώ και οκτώ μήνες κι αφού πλέον το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ήδη προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό έρευνας και εκμετάλλευσης.
Αναλυτικά, η σημερινή – Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2025 – ανακοί0νωση έχει ως εξής:
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Χίου, θεωρώντας ότι έχει μια ευρύτερη ευθύνη για τα τεκταινόμενα στην κοινωνία και στον τόπο του, καταθέτει τον έντονα δικαιολογημένο προβληματισμό του, για όλα όσα σηματοδοτεί η πρόσφατη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Χίου, περί εγκατάστασης ορυχείων εξόρυξης αντιμονίου στην περιοχή του Κεράμου και των Αγιασμάτων, μια και οι επιδράσεις των τοξικών ουσιών, θα αφήσουν το ρυπογόνο αποτύπωμά τους, στο τοπίο, το περιβάλλον, στον υδροφόρο ορίζοντα και την υγεία, καθιστώντας έτσι εξαιρετικά δυστοπικό το μέλλον της Χίου και των κατοίκων της. Ο εν λόγω σχεδιασμός εξόρυξης του παραπάνω μεταλλεύματος στη περιοχή της Αμανής και του ελκυστικού θαλασσινού και ιστορικού τοπίου των Αγιασμάτων και της Βολισσού, απειλεί να μεταβάλλει τη γη που κατά παράδοση φιλοξένησε τον Όμηρο, τον Οινοπίωνα και τους μύθους τους, σε «κρανίου τόπο».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρόσφατης ειδησεογραφίας, για την ανείπωτη καταστροφή του χωριού των Βαλτόνερων Φλώρινας, που συνεπεία κατολισθήσεων σε ορυχείο της περιοχής από του έτους 2017, τα θεμέλια των οικιών υποχωρούν, σε μια εικόνα που δείχνει να «καταπίνονται» από το έδαφος. Ήδη, η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αποφάσισε ομόφωνα την αναγκαστική απαλλοτρίωση, οι δε ενήλικες αυτοί τούτοι οι εργαζόμενοι στις εξορύξεις, μεταβλήθηκαν με τα παιδιά και τα εγγόνια τους, σε «πρόσφυγες στην ίδια τους, την πατρίδα»! Όλοι γνωρίζουμε ότι μόνο η ήπια αειφόρος ανάπτυξη, η πρωτογενής αγροτική οικονομία των εσπεριδοειδών, της μαστίχας, των αμπελώνων κ.ά., η κτηνοτροφία, η ναυτιλία, ο ισορροπημένος τουρισμός, οι υπηρεσίες, είναι μονόδρομος και εγγύηση επιβίωσης του νησιού μας και στα πλαίσια αυτά, ένα γεωλογικό πάρκο αντί ενεργών ορυχείων, θα μπορούσε να συμβάλλει δημιουργικά υπέρ της επισκεψιμότητας και οικονομικής τόνωσης της περιοχής.
Δικαιολογημένα τις ανησυχίες των πολιτών και κατοίκων του νησιού μας, για το τι μέλλει γενέσθαι με τη δυσοίωνη ενατένιση των εξελίξεων, εντείνει και η πρόσφατη ανακοίνωση του Ιατρικού Συλλόγου Χίου, που με σαφές επιστημονικό περίγραμμα θέσεων και σκέψεων, μας κάνει κοινωνούς των κινδύνων που ελλοχεύουν σε βάρος της υγείας των ανθρώπων, του φυσικού περιβάλλοντος, του τοπίου και της μόλυνσης των υδάτινων πόρων από τα μεταλλευτικά απόβλητα και τη λειτουργία των εγκαταστάσεων του ορυχείου. Εν προκειμένω, πέραν του προβληματισμού για την βλάβη του περιβάλλοντος, των νερών, της υγείας μας κ.λ.π, ανακύπτουν και ερωτήματα που αφορούν τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εφόσον αυτή φέρεται εκπονούμενη από ανάδοχο και όχι από επιστημονικούς φορείς, ιδία πανεπιστημιακά ιδρύματα που θα τελούν σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και την κοινωνία (ΟΤΑ, Επιμελητήριο κ.λπ.).
Απορίας άξιον, επίσης, είναι γιατί τέτοια προθυμία εκχώρησης του δικαιώματος εκμετάλλευσης στον οικονομικό φορέα (ανάδοχο) που θα αναλάβει την έρευνα από την πολιτεία, αντί του να επιληφθεί των ερευνητικών διαδικασιών το Ελληνικό Δημόσιο, αξιολογώντας τες, μέσω συγκεκριμένης ανάθεσης ή διαγωνισμού με ίδιους πόρους, εφόσον το κόστος των ανάλογων σε μια πρώτη φάση εργασιών, δεν υπερβαίνει το 1,5 εκ. ευρώ (βλ. ανακοίνωση του ΤΕΕ / παράρτημα Χίου) και θα ήταν διαθέσιμο μέσω του συνδυασμού του Ταμείου Ανάκαμψης και ευρωπαϊκών πόρων για τυχόν αξιοποίηση κοιτασμάτων, όλα δε τούτα εφικτά μέσω του ΕΑΓΜΕ (Ελληνική Αρχή Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών ή Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) που προφανώς διαθέτει κατάρτιση, τεχνογνωσία και εμπειρία. Μια τέτοια ακολουθητέα διαδικασία, σε περίπτωση διάγνωσης ικανού κοιτάσματος προς εκμετάλλευση, θα μας αποδέσμευε από την φορτικότητα της a priori ανάθεσης σε ιδιώτη ανάδοχο (αλλοδαπή/ημεδαπή εταιρεία) των ερευνών, με τον τελευταίο να «απαιτεί» την με ιδικούς του όρους εκμετάλλευση του ορυκτού, φερόμενου εφεξής με ουδεμία δεσμευτικότητα για αυστηρά μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, της μη μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα, της αποφυγής εκπομπών ρυπογόνου σκόνης στην περιοχή και ευρύτερα στο νησί, της δόμησης πλαισίου υπέρ των εργαζομένων στο ορυχείο και γύρωθεν, της μη ελαχιστοποίησης των «ανταποδοτικών τελών» υπέρ της τοπικής κοινωνίας, ακόμη της μηδέποτε αποκατάστασης των εμφανών και αφανών βλαβών στο περιβάλλον της Αμανής («φάγωμα βουνών», χάραξη δρομίσκων σε δασική έκταση για την κυκλοφορία οχημάτων/εργατών και μεταφορά προϊόντος αντιμονίου, σταθμοί επεξεργασίας του μεταλλεύματος και υποδοχής αποβλήτων, μόλυνση της θάλασσας πιθανώς, κ.ο.κ.) και της βλάβης της υγείας των ανθρώπων, να κυοφορούνται σε χρονικές σταθερές, από εκπομπές τοξικών αερίων κ.τ.τ.
Από τις διατάξεις του μεταλλευτικού κώδικα (Ν.Δ. 210/1973) και του κανονισμού μεταλλευτικών λατομικών (Υ.Α. 2223/2011), την εξαίρεση του μεταλλευτικού χώρου υπέρ του Δημοσίου δυνάμει του Ν.Δ. 4433/1964 (Απόφαση Αρ. Πρωτ.3539/19.3.87- ΦΕΚ 210/Β/1987) εν συνδυασμώ με το αρθ.1 παρ.3 του ΝΔ 4433/1964, όπως τροποποιήθηκε με το άρθ.167 Ν. 5037/2023, εγείρονται ταυτόχρονα νομικά ζητήματα εγκυρότητας, εφόσον με την παραπάνω απόφαση αναστελλόταν η ισχύς των διατάξεων του Μ.Κ. (ΝΔ 210/1973, Α΄277) που αφορούν σε υποβολή αιτήσεων ενώπιον του αρμόδιου περιφερειάρχη, περί χορήγησης ΑΝ. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΏΝ ΕΡΕΥΝΩΝ στις «επίδικες» περιοχές, η δε αναστολή προβλεπόταν τριετής με παράταση ενός έτους, κατόπιν έκδοσης Υ.Α. του Υπ. Περιβάλλοντος/Ενέργειας, λογιζομένης ότι η εν λόγω Υπ. Α. τέθηκε εκτός ισχύος όσον αφορά την εξαίρεση του μεταλλευτικού χώρου, υπέρ του Δημοσίου. Συνακόλουθα, είναι αμφίβολη η εφαρμογή των διατάξεων των άρθ.144 και 146 (άσκηση δικαιώματος – δικαίωμα Δημοσίου εκμετάλλευσης μεταλλείων) που αποδόθηκαν στο Δημόσιο με τις διατάξεις, του Ν.Δ. 4433/1964, μέσω και δια των οποίων το τελευταίο νομιμοποιείται σε προκήρυξη διαγωνισμού για την έρευνα και εκμετάλλευση. (βλ. σχετικά και ανακοίνωση του ΤΕΕ/παράρτημα Χίου).
Άρα, εν συνόψει για τους προαναφερόμενους λόγους θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρχει διάκριση μεταξύ έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων αντιμονίου/ορυκτών της Αμανής, ενώ η όποια διενέργεια εργασιών έρευνας-αξιολόγησης οφείλει και πρέπει να γίνει δια του ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΙΑΓΜΕ), είτε με ίδια μέσα, είτε με διαγωνιστική διαδικασία υπό την αιγίδα του.
Εφ΄ όσον, τελικά, βρεθεί (διότι και τούτο είναι ζητούμενο και αμφισβητείται με έγγραφα όπως λέγεται που χρονολογούνται από το 1964, από τους τότε «κτήτορες» δηλωτικό της εξάντλησης του μεταλλεύματος) μετάλλευμα σε ικανή ποσότητα αξιοποιήσιμη, η όποια αξιοποίησή της, οφείλει να γίνει μέσω πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και σε διάλογο με την τοπική κοινωνία /φορείς (ΟΤΑ, Επιμελητήριο, επ. συλλόγους κ.λπ.). Ακολούθως διαγωνισμός για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος με όρους /προαπαιτούμενα αποδεκτών όλων από την τοπική κοινωνία για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος και την αποκατάσταση του τελευταίου, στην παύση λειτουργίας του ορυχείου μελλοντικά.
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Χίου, με αίσθηση ευθύνης, όπως έμπρακτα και με αγώνες και γνώση έχει έως σήμερα δείξει στη μακρόχρονη πορεία του, πλάι στους συμπολίτες μας, δηλώνει ότι θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς και με τη δέουσα προσοχή τις εξελίξεις στο φλέγον ζήτημα της δημιουργίας μεταλλευτικής μονάδας εξόρυξης αντιμονίου στην περιοχή της Αμανής, που απασχολεί εύλογα όλο το νησί μας. Ο Σύλλογός μας, θεωρώντας αδιαπραγμάτευτη – πέραν της διασφάλισης της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος – την τήρηση των νόμων και της νομιμότητας του ακολουθητέου πλαισίου, για το επιχειρούμενο εγχείρημα διερεύνησης /αξιοποίησης κοιτάσματος αντιμονίου στον Κέραμο Αμανής, εάν και εφ΄ όσον κατόπιν διαβούλευσης, ήθελε κριθεί τούτο υλοποιούμενο.
Δηλώνουμε παρόντες όποτε, εάν και με την ευθύνη, που εμείς κρίνουμε, σε μια πληρέστερη διαβούλευση για ένα τόσο μείζονος σημασίας θέμα, δηλώνουμε την ενεργό συμμετοχή μας στον διάλογο με την παράθεση θέσεων και επιχειρημάτων, με σύνθεση, ενότητα και πολιτισμό, προς τον σκοπό της διασφάλισης των συμφερόντων του τόπου που διαβιούμε και αγαπάμε, επιθυμώντας να είναι γενέθλιο νησί και για τα παιδιά όλων μας.