Ασαφής η θέση της συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια
Χωρίς να τάσσεται ευθέως και ρητά κατά της ίδρυσης και λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, η σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αιγαίου εξαντλεί τις όποιες επιφυλάξεις της μόνον ότι στις παρούσες συνθήκες εγείρονται φυσιολογικά ανησυχίες και προβληματισμοί.
Στην ανακοίνωσή της, σήμερα Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2024, η σύγκλητος τονίζει ότι «η ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα των πανεπιστημίων αποτελεί τη μόνη ασφαλή επένδυση στο μέλλον της χώρας» και προσθέτει:
«Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια αποτελούν θεμελιώδεις πυλώνες της εκπαιδευτικής και κοινωνικής δομής της χώρας, παρέχοντας ποιοτική εκπαίδευση και πρόσβαση σε όλους, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης ή κοινωνικής θέσης. Μόνον η δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση διασφαλίζει πλήρως την ακαδημαϊκή ελευθερία και την ανεξαρτησία της σκέψης στη γνώση και την έρευνα. Επομένως, η υποστήριξη και ενίσχυση των δημοσίων πανεπιστημίων είναι κρίσιμη για την προαγωγή της κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης, της δια βίου μάθησης και της ερευνητικής καινοτομίας. Επιπλέον, όπως καταδεικνύουν οι διεθνείς κατατάξεις τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια στέκονται ανταγωνιστικά στις διεθνείς κατατάξεις πανεπιστημίων, επιδεικνύοντας κέντρα αριστείας και διακρίσεις και τιμώντας την επένδυση της πολιτείας, πολλώ δε μάλλον αν ληφθεί υπόψη η χαμηλή χρηματοδότησή τους σε σύγκριση με πανεπιστήμια άλλων χωρών».
Αναλυτικά, σε ό,τι αφορά την ίδρυση και λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων η σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αιγαίου σημειώνει τα ακόλουθα:
Βασική μας αρχή αποτελεί ότι η δέσμευση για την υποστήριξη και την ενίσχυση των δημοσίων πανεπιστημίων πρέπει να παραμένει ακλόνητη και στο επίκεντρο κάθε προσπάθειας για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού τοπίου της χώρας μας.
Η προοπτική της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων ή παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην τρέχουσα συγκυρία είναι φυσικό να προκαλεί σοβαρές ανησυχίες και προβληματισμούς, ιδιαίτερα μάλιστα ως προς τις επιπτώσεις σε πανεπιστήμια της παραμεθορίου, όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Επιπλέον, μας δημιουργεί ανησυχία το γεγονός ότι οι απόψεις που ακούγονται από διαφορετικούς συνταγματολόγους διίστανται ως προς την συνταγματικότητα του νόμου.
Σημειώνουμε ότι η μείωση της γραφειοκρατίας και η ενίσχυση της ευελιξίας και ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων και στην υλοποίηση έργων είναι ακόμα ένα σοβαρό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί θεσμικά, ώστε τα δημόσια πανεπιστήμια να μπορούν να ανταγωνιστούν δίκαια την ευελιξία μη κρατικών ιδρυμάτων. Είναι σαφές ότι αυτό σχετίζεται άμεσα με την ανάγκη για ουσιαστική ενίσχυση του αυτοδιοίκητου του δημόσιου πανεπιστημίου και την απόδοση σε αυτό κάποιου βαθμού αυτονομίας.
Η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων ή παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα, στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, έρχεται να προστεθεί σε ένα τοπίο όπου δεν έχουν επιλυθεί μια σειρά από προβλήματα των δημόσιων πανεπιστημίων, εγείροντας φυσιολογικά ανησυχίες και προβληματισμούς.
Θεωρούμε ότι είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση των τελευταίων, από τη σκοπιά των υποδομών, των θέσεων προσωπικού, των ερευνητικών χορηγιών, της διεθνοποίησης, της εξωστρέφειας και του αυτοδιοίκητου. Ειδικότερα, η ανάδειξη του ιδιαίτερου ρόλου του Πανεπιστημίου Αιγαίου που σχετίζεται με τη νησιωτικότητα, τη γεωπολιτική σημασία και τη χωρική κατανομή του, επιβάλλει τη θέσπιση ακαδημαϊκού νησιωτικού ισοδύναμου, με βάση κριτήρια όπως η απόσταση η πυκνότητα του πληθυσμού, αριθμός μεταφορικών συνδέσεων, υποδομές κοινωφελών υπηρεσιών και δείκτες ερευνητικής επίπτωσης του πανεπιστημίου σε ακαδημαϊκό και σε περιφερειακό επίπεδο.
Εν κατακλείδι, θα πρέπει να προταχθούν και να υποστηριχθούν άμεσα και αποφασιστικά οι ειδικές ανάγκες και προτεραιότητες του νησιωτικού Πανεπιστημίου Αιγαίου, ώστε να μπορέσει επιτέλους να αποκαλύψει και να αξιοποιήσει πλήρως όλο το δυναμικό του, καθώς και να εξυψώσει το εκπαιδευτικό, ερευνητικό και κοινωνικό του έργο, όπως περιγράφεται παραπάνω, πρωταγωνιστώντας καταλυτικά στην ανάπτυξη των νησιών του Αιγαίου.
