Τα κτίρια της Σύρου, οι Χιώτες έμποροι και η βράβευση για την διάσωσή τους

Ένα από τα κτίρια που συμπεριέλαβε ο κ. Παύλος Χατζηγρηγορίου στην καταγραφή των ιστορικών κτισμάτων της Ερμούπολης, σε μια βάση δεδομένων που γέννησε ύστερα το σύστημα HERMES

Μόλις πρόσφατα βραβεύθηκαν με το βραβείο Europa Nostra για το έργο τους στο «Αντουάνικο» του Κάμπου της Χίου, ο κ. Mανώλης Βουρνούς και η κα Κατερίνα Μανωλιάδη.

Ένα αντίστοιχο βραβείο Europa Nostra δόθηκε και στη Σύρο στον πολιτικό μηχανικό κ. Παύλο Χατζηγρηγορίου για ένα σημαντικό έργο καταγραφής των ιστορικών κτιρίων της Ερμούπολης, για τα οποία ιδιαίτερη ήταν η συμβολή των Χιωτών προσφύγων του 1822.

Το ρεπορτάζ για την βράβευση από την εφημερίδα «Καθημερινή»

Οι ιστορικοί το γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους: Η Ερμούπολη είναι, για το επιστημονικό τους πεδίο, η πύλη εισόδου στην μελέτη του ελληνικού 19ου αιώνα. Αντίστοιχα μεγάλη σημασία έχει το οικιστικό της σύνολο για τη γέννηση και ανάπτυξη μιας νεοκλασικής πόλης εκ του μηδενός.

Όταν το 1822 κατέφυγαν εκεί οι Χιώτες έμποροι, μετά τη σφαγή για να αναζητήσουν καταφύγιο σε ένα ουδέτερο λιμάνι, βρήκαν μια λοκάντα και μερικές αποθήκες.

1.200 ιστορικά κτίρια

Όμως, μέσα σε μερικές δεκαετίες, η πρωτεύουσα των Κυκλάδων απέκτησε πληθυσμό από όλη την επικράτεια, εμπορικά σκήπτρα, ναυτιλιακή δικτύωση και τα λαμπρότερα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Πρόκειται για ένα corpus που δεν υπάρχει όμοιό του σε ολόκληρη τη χώρα.

Σε αυτά τα περίπου 1.200 και πλέον ιστορικά οικοδομήματα (που δεν είναι όλα νεοκλασικού ύφους αλλά έχουν ξεχωριστή αρχιτεκτονική αξία) είναι αφιερωμένη η μελέτη του πολιτικού μηχανικού Παύλου Χατζηγρηγορίου. Ο 43χρονος Θεσσαλονικιός που ερωτεύτηκε τη Σύρα και εγκαταστάθηκε εκεί πριν από 15 χρόνια για να εργαστεί στον δήμο, κατάφερε χάρις στο πάθος του για την Ερμούπολη να αναπτύξει ένα καινοτόμο τεχνολογικό σύστημα: το HERMES μπορεί να προβλέψει ποια οικοδομήματα έχουν τον άμεσο κίνδυνο της κατάρρευσης, συνυπολογίζοντας αλγοριθμικά μια πληθώρα παραγόντων που έχουν να κάνουν με την ηλικία και τη φθορά τους, τη θέση τους κ.λπ.

Πρόληψη

Συνεπώς, με μια προληπτική επέμβαση που κοστίζει ελάχιστα χρήματα μπορεί να παραταθεί ο βίος τους για μια πενταετία με την ελπίδα ότι ενδεχομένως να βρεθούν οι πόροι της αποκατάστασής τους. Έτσι, περιφρουρείται η δημόσια ασφάλεια, αλλά και δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία σε οικοδομήματα που ξεχωρίζουν.

Βράβευση

Το πρόγραμμα αυτό και ο δημιουργός του κέρδισαν ένα από τα εφετινά βραβεία της Europa Nostra (της ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Οργανώσεων) στην κατηγορία «Έρευνα & Ψηφιοποίηση». Και το Σάββατο που μας πέρασε παραδόθηκε η τιμητική διάκριση στον ταλαντούχο πολιτικό μηχανικό, σε μια ιδιαιτέρως συγκινητική τελετή που έλαβε χώρα στο θέατρο Απόλλων. Το βραβείο έδωσε ο αντιπρόεδρος της Europa Nosta, Κώστας Καρράς, της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και του Πολιτισμού. Άξιος συγχαρητηρίων είναι και ο Ιωσήφ Στεφάνου, πρόεδρος του Ινστιτούτου Σύρου, ο οποίος πίστεψε και στήριξε την έρευνα του πολιτικού μηχανικού, με όλες τους τις δυνάμεις. Χάρις στις προσπάθειες του ομότιμου καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, άλλωστε, από την δεκαετία του ’70 ώς σήμερα έχουν σωθεί κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή πολλά κτίρια της Ερμούπολης. Στο βήμα ανέβηκε και ο δήμαρχος Γιώργος Μαραγκός, που αναγνώρισε την τεράστια σημασία του HERMES ως εργαλείου διάσωσης και ανάδειξης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Η βραδιά έκλεισε με τον Νίκο Κηπουργό και την Ορχήστρα των Κυκλάδων.

Επί σκηνής, ο Παύλος Χατζηγρηγορίου παρουσίασε την προσπάθειά του όχι μόνο στους Συριανούς, που τη γνωρίζουν από πρώτο χέρι, αλλά και στους συμμετέχοντες στη διεθνή συνάντηση του ICOMOS με θέμα τις ιστορικές πόλεις και τη βιώσιμή τους ανάπτυξη, που έγινε στο νησί στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου. Άνθρωποι από πολλές χώρες ενδιαφέρθηκαν για το πώς το πρόγραμμα HERMES θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στους δικούς τους ιστορικούς οικισμούς, καθώς είναι μεν φτιαγμένο για την Ερμούπολη αλλά μπορεί να προσαρμοστεί και σε άλλες περιπτώσεις.

Την επομένη της βράβευσης, οι προσκεκλημένοι ξεναγήθηκαν στον Σαν Τζόρτζη της Άνω Σύρου, τον σπουδαιότερο ναό των Καθολικών, που αναπαλαιώθηκε υποδειγματικά πριν από λίγο καιρό.

ΠΗΓΗ: KATHIMERINI.GR (Της Μαργαρίτας Πουρνάρα, από την έντυπη έκδοση)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ